عوامل اختلال در خواب مادران باردار

اختلال در خواب را باید از نقطه نظرات علمی بررسی کرد. این مشکل یک اتفاق شایع در بارداری به شمار می‎رود و تا حدودی به دلیل تغییرات آناتومیکی و فیزیولوژیکی در بدن زن باردار است. اما واقعا چرا زنان باردار با مشکل اختلال در خواب مواجه می‎شوند؟ یکی از دلایلی که باعث اختلال در خواب زن باردار می‌شود، به اضافه وزن او برمی‏گردد.

اضافه وزن در بارداری یک اتفاق عادی است اما چه عادی باشد و چه از حد بگذرد، در هر حال باعث اختلال در خواب می‏شود و نمی‏گذارد مادر خواب راحت و بدون دغدغه ه‏ای را در شبانه روز پشت سر بگذارد. در واقع تغییرات فیزیولوژیکی که به چاق شدن زن باردار منجر می‏شود، بی خوابی را هم رقم می‏زند. یک زن باردار به خصوص در روزهای پایانی بارداری نمی‏تواند طاق باز بخوابد.

از سویی دیگر یک زن باردار ممکن است در طول دوران حاملگی خود با مشکل تنفسی هم روبرو شود. اضافه وزن او و دیگر تغییرات فیزیولوژیکی، سیستم تنفس او را با اختلال مواجه می‏کند که این موضوع خود اختلال در خواب را به دنبال دارد. سرد شدن پاها و نارسایی در سیستم خون ‎رسانی نیز دیگر عاملی است که بر روی خواب زن باردار تاثیر می گذارد.(1)

او در این برهه حساس دچار دل دردهای گاه و بیگاه می‎شود و این دردها خواب را با اختلالات شدیدی مواجه می‏کند، اختلالاتی که گاه باعث ناامید شدن در دوران بارداری می‎شوند.
 

اختلالات مزمن خواب

اختلال در خواب یک مشکل متداول نزد زنان باردار به شمار می‎رود. کیفیت خواب کاملا مختل می‎شود و او خواب کافی ندارد. 10 درصد از زنان باردار اختلال در خواب را به صورت مزمن تجربه می‏کنند. همانطور که در سطور پیشین ذکر شد عوامل متعددی در اختلال خواب ایفای نقش می‎کنند.

تغییرات هورمونی ، متابولیکی و فیزیولوژیکی و همچنین عوامل روانشناختی از عمده دلایل به شمار می‎آیند. 62 درصد زنان باردار نیز تمام حالت‌های شایع دوران بارداری مانند حالت تهوع، کمر درد و تکرر ادرار را دارند، که هر کدام از آن‌ها باعث اختلال در خواب می‌شود. اکثر زنان باردار علائم بی خوابی را در برخی از دوران بارداری، به خصوص در سه ماهه سوم تجربه می کنند. (2)
 

9 عامل اساسی در خواب زنان باردار

زنان باردار اغلب به دنبال یافتن پاسخ به سوالات تکراری خود در رابطه با مشکلات بارداری هستند، مشکلاتی که اختلال در خواب یکی از آن‌ها است. بگذارید این بار دلایل اختلال در خواب زنان باردار را به شکل جمع و جورتر و البته خلاصه‎تری دسته‎بندی کنیم. آنچه در ادامه می‎آید اختلال در خواب زنان باردار را در حد چند کلمه توصیف می‎کند:

1.تکرر ادرار

2.حالت تهوع یا استفراغ

 3.حساسیت و سوزش سینه‎ها
 
4.دل درد

5.گرفتگی عضلات پا

6.تنگی نفس

7.تپش قلب

سایر دلایل بی‎خوابی و یا اختلال در خواب می‌تواند مربوط به استرس باشد. ممکن است یک زن باردار مدام به این فکر کند که در روز زایمانش چه اتفاقی می‎افتد. واقعیت این است که بسیاری از زنان باردار از این موضوع می‎ترسند که در هنگام زایمان از دنیا بروند، یا بلای دیگری سرشان بیاید. این افکار می‎تواند به شدت خواب یک زن باردار را مختل کند و نگذارد آب خوش از گلوی او پایین برود.

از بین بردن این افکار سخت اما ممکن است. زنان باردار باید سعی کنند به یاد داشته باشند که نگرانی، مؤثر نیست. درعوض  باید سعی کنند همه نگرانی‎های خود را روی کاغذ بنویسند. این به مادران فرصتی می‏دهد تا راه حل‏های احتمالی را در نظر بگیرند. اگر هیچ راه حلی وجود ندارد، یا کاری وجود ندارد که بتوانند انجام دهند به چیزهای دیگری فکر کنند. نکته بسیار مهم و غیرقابل انکار، حضور شریک زندگی در کنار مادر باردار است. (3)
 
همسر یک زن باردار می تواند به بهترین شکل ممکن آلام او را کاهش بدهد و با ملاطفت و مهربانی باعث شود تا او دغدغه کمتری داشته باشد. نقش شریک زندگی در شکل گرفتن خوابی بدون اختلال از مهم‎ترین وظایف او به شمار می آید.

چه بسا مادرانی که با وجود مشکلات پرشمار جسمانی و با کمک شریک زندگی خود، زایمانی راحت داشته‎اند و برعکس، زنانی با کمترین مشکل جسمانی به دلیل کم کاری همسران خود زایمانی سخت و نفس‎گیر را پشت سر گذاشته‎اند، که این زایمان سخت خود باعث ایجاد افسردگی بسیار شدید در آن‌ها شده است، به حدی که حتی نمی‎خواهند کودک خود را در آغوش بگیرند. بارداری دوران سختی است. با رعایت نکاتی ساده می توان با از بین بردن اختلالات خواب بخش زیادی از این سختی را از بین برد.
 

نگاهی علمی‎تر به اختلال در خواب

اختلال در خواب یک زن باردار به افسردگی‎های او نیز مربوط می‌شود. نکته بسیار حائز اهمیت این است که اختلال در خواب یا در نتیجه افسردگی زن است و یا اینکه خود باعث افسردگی در او می‎شود. شاید بسیاری گمان کنند افسردگی فقط مربوط به دوران پیش از بارداری است، اما این اتفاق در دوران بارداری هم می‎افتد که این خود باعث ایجاد اختلال در خواب می‎شود. (4)
 
از افسردگی که بگذریم به دیگر عوامل می رسیم. ریفلاکس شبانه دستگاه گوارش نیز عاملی رایج در میان زنان باردار به شمار می رود. این عارضه ناراحت کننده خواب را از چشمان زنان باردار آنچنان می‌رباید که ترجیح می‌دهند نخوابند. بیماری شبانه ریفلاکس معده دستگاه گوارش (GERD) با سوزش سر دل در بین زنان باردار به وجود می‌آید. تغییرات هورمونی این عارضه سخت و دردناک را نزد زنان به وجود می‎آورد و بارداری سختی را پیش روی آن‌ها قرار می‎دهد.

تغییرات هورمونی باعث کند شدن دستگاه گوارش از جمله عضلات داخل مری می شود که غذا را پایین می آورد. یکی دیگر از عوامل موثر در GERD رشد رحم در حال فشار بر معده و گاهی فشار اسیدهای معده به داخل مری است. علائم GERD می تواند در هنگام خواب بدتر شود زیرا فرد دراز می کشد و به اسیدها اجازه می دهد تا راحت‎تر به داخل مری حرکت کنند. (5)
 

اختلال «آپنه»

در ادامه با بررسی علمی‎تر شناسایی علل اختلال در خواب زنان باردار به« اختلال آپنه» می رسیم. در سطور پیشین اشاره‎ای به نقش مشکلات تنفسی در اختلال خواب زنان باردار داشتیم. این عارضه‎ای است که با قطع تنفس در هنگام خواب به دلیل انسداد راه‎های هوایی فوقانی انجام می‎شود. بافت‎های چرب گلو در هنگام خواب حرکت می‎کنند و به مجاری هوایی فرو می روند.

در نتیجه خروپف و تنگی نفس به وجود می‎آید زیرا مغز تا حدی از خواب بیدار می‎شود تا بدن را مجبور به افزایش تنفس کند. این بیداری‎های جزئی از خواب، باعث کاهش کیفیت کلی خواب می‎شود. سردردهای صبحگاهی نیز با پایین آمدن میزان اکسیژن در خون همراه است. (5)
 
نوشیدن مایعات، رژیم غذایی مناسب و حمایت از سوی اعضای خانواده بهترین عوامل در برابر اختلال در خواب هستند. دوران بارداری دورانی بسیار سخت است.

توجه اعضای خانواده به خصوص همسر، رعایت نکات ساده بهداشتی، مراجعه مداوم نزد پزشک و حضور در کلاس‌های بارداری از حجم زیاد مشکلات بارداری به خصوص اختلال در خواب می‎کاهد.

پینوشتها
  1. www.ncbi.nlm.nih.gov
  2. www.journals.sagepub.com
  3. www.healthline.com
  4. www.bmcpregnancychildbirth.biomedcentral.com
  5. www.alaskasleep.com